Vorm en leegte - Leegte en vorm
Wij mensen vullen de ruimte met vormen. Meubels, gebouwen, organisaties, gedachten, ideeën. Een tijdlang denken we dat het om die vorm gaat. Maar vormen vergaan, je kunt ze terzijde leggen als schoenen die niet meer passen.
Waar geen vormen zijn is leegte, of rust. Dat zoeken we op als de vormen ons teveel worden. Op het grensvlak van vorm en leegte vind je inspiratie, nieuwe energie; dáár houdt het leven zelf zich op.
Deze vorm, dit kistje - uit essen en goudenregen - symboliseert dit thema. Het wekt de suggestie dat het open kan. Het bevat niets; of bevat het alles?
Vorm en leegte - Leegte en vorm - foto 6
Het resultaat: een kistje dat niet open kan.
Een nutteloos ding?
Of een object dat tot in lengte van jaren blijft herinneren aan onze zoektocht naar rust, naar inspiratie, in een wereld die soms door vormen overschreeuwd lijkt te worden?
Vorm en leegte - Leegte en vorm - foto 5
Het aardige van de constructie is dat de tekening van het essen mooi doorloopt op de zijpanelen. Niet verwonderlijk, want boven en onder de bies is het immers hetzelfde stuk hout.
Door bovendien de vier delen aansluitend uit een geschikt stuk hout te zagen en in die volgorde te gebruiken, loopt de tekening ook min of meer rondom door.
Na een laatste streek met de schaaf is het kistje afgewerkt met lijnolie.
Vorm en leegte - Leegte en vorm - foto 4
De bies die suggereert dat het kistje open kan, is gemaakt door rondom een enkele precies passende strip goudenregen in een rechthoekige sleuf in de zijpanelen te lijmen.
Vervolgens is in deze strip met een V-vormige frees weer een sleuf gemaakt, net iets dieper dan de dikte van de strip. Zo wordt het onderliggende essen zichtbaar.
Vorm en leegte - Leegte en vorm - foto 3
Dit zijn twee van de vier delen van het kistje.
De verdekte zwaluwstaart is "doorgaand" gemaakt, dat wil zeggen de vier zijkanten van het kistje zijn identiek: elk deel bevat staarten aan de ene kant, en ruimte voor de staarten aan de andere kant. Een ideetje van Hans Koot. De consequentie is dat het hele kistje in één keer in elkaar gelijmd moet worden. Alles moet in één keer kloppen.
Boven- en onderin zijn sponningen gefreesd waarin de bodem en deksel passen, paneeltjes van goudenregen.
Vorm en leegte - Leegte en vorm - foto 2
Na het verlijmen van de onderdelen is een verdekte zwaluwstaart onzichtbaar, maar geeft ze aan het werkstuk wel de enorme sterkte van een gewone zwaluwstaart.
Je treft hem eigenlijk alleen aan in mooi antiek, in moderne meubels laten we het weinige ambachtelijke werk immers juist graag zien!
We hechten aan de stabiliteit van vormen een grote waarde, tot het punt dat de vorm ook zonder ons lijkt te kunnen voortbestaan. Zo vanzelfsprekend vinden we onze bouwsels van beton, van regels en wetten en van gedachten en ideeën, dat we niet meer zien dat de logica die alles verbindt ook maar een maaksel is. De verdekte zwaluwstaart vond ik daarvoor een mooie metafoor.
Vorm en leegte - Leegte en vorm - foto 1
Het kistje meet 14 x 14 x 14 cm. Het is op de hoeken in elkaar gezet met verdekte zwaluwstaartverbindingen.
In dit demonstratiemodel (uit 3 cm dik beuken) is goed te zien hoe zo'n verbinding in elkaar zit. Het is in wezen een gewone zwaluwstaart, alleen doet de buitenste 20 tot 30% van de houtdikte niet mee. Die is op 45 graden afgeschuind.
